Türkiye UNESCO listesinde 16’ncı sıraya yükseldi

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütünün (UNESCO) 76’ncı kuruluş gününe ait açıklamalarda bulunan onarım uzmanı mimar Eren Okar, örgütün değerli bir iş yaptığına dikkat çekerek, Arslantepe Höyüğü’nün listeye dahil edilmesiyle 19 tane alanımız miras listesine girdi. En çok doğal ve kültürel mirasa sahip 20 ülke içerisinde 16’ncı sıraya yükseldik. Bu 20 ülke dünya genelindeki doğal ve kültürel mirasın yüzde 52’sine sahip” dedi.

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) 16 Kasım 1945 yılında Londra’da kuruldu. Türkiye UNESCO mukavelesini 1946 yılında imzaladı. UNESCO Türkiye Ulusal Komitesi ise 25 Ağustos 1949 yılında faaliyete geçti.

Dünya Mirası Listesi’nde, Dünya Miras Alanı olarak ilan edilen bin 154 miras yer alıyor. Bunlardan 897’si kültürel, 218’i doğal ve 39’u karma (doğal ve kültürel) miraslar. Türkiye’nin bu listede 17’si kültürel, 2’si karma olmak üzere 19 miras alanı bulunuyor.

SÜREKSİZ LİSTEDE 84 ESER VAR

Ayrıyeten bu listeye önerilmesi öngörülen lakin şimdi adaylık süreçleri tamamlanmayan miraslardan oluşan Süreksiz Liste bulunuyor. Süreksiz liste üye devletler için ulusal bir envanter niteliğinde olup, asıl listeye başvurulacak olan alanlar bu listeden seçilerek belirleniyor. UNESCO’nun Dünya Mirası Süreksiz Listesinde 179 taraf devletin bin 720 mirası yer alıyor. Türkiye’nin Süreksiz Listede birincisi 1994 yılında sunulan ve son olarak 2021 yılında güncellenen biçimiyle 77 kültürel, 4 karma ve 3 doğal olmak üzere toplam 84 mirası bulunuyor.
PROF. DR. BABA: UNESCONUN VARLIĞI KIYMETLİ

UNESCO’nun kuruluş günü vesilesiyle açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Ece Ceylan Baba, Mimari bizden evvelki jenerasyonların nasıl yaşadığını, kültürlerini ve periyoda ait bilgileri belgeleyen en somut objelerden bir adedidir. Ayrıyeten geçmişe ilişkin bilgilerin sonraki jenerasyonlara nakledilmesi açısından da epey kıymetli bir misyona sahiptir. Ülkemizin heyeti olduğu coğrafya, bu bağlamda kadim bir geçmişe ve yapıtlara sahip olup, bilhassa Anadolu’da insanlığa dair yerleşik yaşama ait kalıntılar açısından hayli zengindir ve bu yapıtların UNESCO tarafından dünya mirasına dahil edilmiş olması, üniversal ölçekte tanınması bizler için değerlidir. Yalnızca ülkemiz için değil, dünya insanlık ve mimarlık tarihi için hayli ehemmiyet taşıyan bu kadim yapıtların korunmasına ait çağdaş yaklaşımları benimseyen UNESCO’nun varlığı çok önemlidir” dedi.

OKAR: MİRAS LİSTESİNE GİRMEK İÇİN 10 KRİTER VAR

Onarım uzmanı mimar Eren Okar ise “UNESCO dünya genelinde çok değerli bir iş yapıyor. Beşerler, devletler ortasında bağlantıları kurmak açısından büyük bir ehemmiyete sahip. 6 tane kültürel 4 tane de tabiat varlıklarına yönelik kriteri var. En son Arslantepe’nin listeye dahil edilmesiyle 19 tane alanımız miras listesine girdi. En çok doğal ve kültürel mirasa sahip 20 ülke içerisinde 16’ncı sıraya çıkmış durumdayız. Bu 20 ülke dünya genelindeki doğal ve kültürel mirasın yüzde 52sine sahip. Biz de 19 yapıtla yüzde 1 üzere bir hisseye sahibiz. Bizdeki listeye dahil olan yapıtlara baktığımız vakit çoklukla antik devirden kalma, coğrafyamızdan yer alan antik kentler, arkeolojik alanların yanı sıra, İstanbul’un Tarihi Alanları, Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi, Bursa ve Cumalıkızık, Safranbolu üzere kent kesimlerinin olduğu, mimarlık üzerinden tarifleyebileceğimiz geçmişten gelen yaşantıyı bize anlatabilecek, örnekler verebilecek alanlara sahibiz” diye konuştu.

LİSTEYE GİREN ESERLER ÜNİVERSAL BEDELE SAHİP OLUYOR

Listeye giren yapıtların dünya halklarının ortak mirasa dönüştüğünü aktaran Okar, “Eserler üniversal pahaya sahip oluyor. Dünya genelinde eserler sayesinde ülkenizi hiç bilmeyen beşerler bile sizi duyuyor, bilgi sahibi oluyor. Dolaylı yoldan ülkenin reklamı yapılıyor. Zira listede yer alan alanlar turist çekmenizi de sağlıyor. Yurt dışından beşerler o alanlara bakmak için ülkeye geliyor. Listeye girmiş olmak orada daimi kalacağınız manasına gelmiyor. Kriterlerin dışına çıkarsanız listedeki yerini kaybedebilirsiniz. Kentleşmeye yahut diğer bir nedene bağlı olarak kültür mirasının etrafında ziyana neden olmak, listeden çıkabilme riskini barındırıyor. Süreksiz listede yer alan alanlar risklerden arınıp, adaylık şartları yerine getirdiği vakit kalıcı listeye geçebiliyor. Münasebetiyle elimizdeki alanlara güzel bakmamız gerekiyor” sözlerini kullandı.

KÜLTÜR TEMELLİ YATIRIM YAPMALIYIZ 

Türkiyedeki kültür varlıklarının muhafaza uzmanlarınca korunduğunu söyleyen Okar, Tarihi yapıtlara ve kültür varlıklarına hassasiyetimiz var. Tabi ki ortada aksaklıklar yaşanıyor fakat bu korunmadığını göstermez. Yapıtları daha yeterli korumak için yatırımlarımızı kültür temelli yapmalıyız. Listeye girdikten sonra eserler yalnızca bizim olmaktan çıkıyor. Bütçe ayırıp, sürdürülebilir olması için plan yapmak gerekiyor. Kozmik bir bedel taşıyor olması kıymetli bir kriterdir. Mesela Efes Antik Kenti büyük bir üniversal bedel taşıyor. Herkes tarafından kabul görüyor. İnsanlık tarihinde belirli bir periyoda yahut kümeye ilişkin özel bir durumu belgelemesi, o bölgeye, periyoda ya da tarihin o sürecine ilişkin iz taşıyor olması üzere kriterler var” dedi.

Onarımın gerekliliğine dikkat çeken Okar, uzman olmayan bireylerin onarım sürecine dahil olmaları, buna para kazanılacakmış üzere yaklaşmaları nedeniyle sorunlar olduğunu tabir etti. Okar, onarımın uzmanlar tarafından yapılması ve denetlenmesi gerektiğini lisana getirdi.

UNESCO’NUN TARİHİ  

Londra’da 1-6 Kasım 1945 tarihlerinde bir eğitim ve kültür kurumu kurulması için Birleşmiş Milletler Konferansı (ECO/CONF) düzenlendi. Konferans, gerçek barış kültürünü oluşturacak bir kurum kurmaya karar veren kırk dört ülkenin temsilcilerini bir ortaya getirdi.

Konferansın sonunda otuz yedi ülke Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumunu kurmuştur. 16 Kasım 1945 tarihinde imzalanan UNESCO Kuruluş Mukavelesi yirmi ülkenin onamasının akabinde 4 Kasım 1946 tarihinde yürürlüğe girdi. Bu yirmi ülke: Avustralya, Birleşik Krallık, Birleşik Devletler, Brezilya, Çekoslovakya, Çin, Danimarka, Dominik Cumhuriyeti, Fransa, Güney Afrika, Hindistan, Kanada, Lübnan, Meksika, Mısır Norveç, Suudi Arabistan, Türkiye, Yeni Zelanda ve Yunanistan.

UNESCO Genel Konferansının birinci oturumu, oy hakkına sahip 30 hükümetin temsilcilerinin iştirakiyle 19 Kasım – 10 Aralık 1946 tarihleri ortasında Paris’te gerçekleştirildi.

DHA-Genel – Türkiye-İstanbul / Merkez – DHA
2021-11-15 10:49:43